11 Şubat 2022
DAÜ DR. FAZIL KÜÇÜK TIP FAKÜLTESİ’NDEN DÜNYA SİGARAYI BIRAKMA GÜNÜ YAZISI
Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) Dr. Fazıl Küçük Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Şehnaz Olgun Yıldızeli, Dünya Sigarayı Bırakma Günü dolayısıyla bir yazı kaleme aldı. Doç. Dr. Yıldızeli, söz konusu yazısında şu ifadelere yer verdi:
“Günümüzde dünya genelinde yaygın olarak kullanılmakta olan tütün ve tütün ürünlerine ait ilk tarihsel veriler 15. yüzyıla dayanmaktadır. Yine ‘tobacco’ kelimesinin kökeninin Güney Amerika yerlilerinin tütün içmekte kullandığı bitki sapından geldiği bilinmektedir. Tütün yaprağının tamamen veya kısmen hammadde olarak kullanılması ile yapılan içme, buruna çekme, emme ya da çiğneme amaçlı tüm ürünler ‘tütün mamulü’ veya “tütün ürünü” olarak isimlendirilmektedir. Geçtiğimiz son 10 yıl içinde ise elektronik sigaralar ve ısıtılmış tütün ürünleri de klasik sigara ürünleri kadar yaygınlaşmış durumdadır.
Yüksek ısıda yanma işlemi ile birçok kimyasal ve kanserojen madde içerikli nikotinin vücuda girmesiyle birlikte akut ve kronik birçok istenmeyen değişiklik meydana gelmektedir. Bu etkilerin ilk ortaya çıkanı kalp ve damar sistemi üzerinde gerçekleşmektedir. Akut dönemde nabız ve tansiyon yükselmesi ile kalp kası üzerine ek bir yük binmekle birlikte, kronik kullanım durumunda damar çeperinde meydana gelen hasar nedeniyle kalp-damar hastalıkları kaçılmaz duruma gelmektedir. Kronik içicilikte ise kolesterol metabolizmasında bozulma, beyin dolaşımında bozulma (buna bağlı inme ve kanama komplikasyonları), kan pıhtılaşmasına eğilim en sık görülen istenmeyen sonuçlar arasındadır.
Solunum yolu ile akciğerimize almış olduğumuz tütün mamulleri ise dudak ve ağızdan başlayarak sırasıyla tüm solunum yolu için bir kanser sebebi olarak bilinmektedir. Kanserin yanı sıra kronik obstrüktif akciğer hastalığı olarak bilinen KOAH için en temel risk faktörüdür. KOAH tanısı ile izlenmekte olan hastalar, yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde solunum yetmezliğine bağlı oksijen kullanımı ve solunum cihazı desteğine ihtiyaç duyabilmektedirler. Ne yazık ki bu durum sadece sigarayı kullananı değil, çevresinde pasif içici olarak adlandırılan dumana maruz kalan bireyleri de ilgilendirmektedir. Sadece dumana direkt olarak maruz kalınması değil, aynı zamanda sigara içilen ortamlarda partikül olarak sigara atıklarının solunum, sindirim veya cilt teması ile alınmasının da olumsuz sağlık etkileri net olarak tanımlanmıştır. Sigara kullanılan ortamda bulunan çocuklarda ise astım ve benzeri havayolu hastalıkları, orta kulak hastalıkları sık görülmektedir. Eğer sigara gebelik döneminde kullanılıyor veya maruz kalınıyorsa bunlara ek olarak yenidoğanda algı ve bilişsel kapasitede azalma, büyüme gelişme geriliği, ani bebek ölümlerine sebep olabilmektedir.
Klasik tütün ürünlerine bağlı bu istenmeyen etkilerine ek olarak yeni elektronik sigara veya dumansız sigara adı ile pazarlanan ürünlerde daha ciddi hastalıklar ortaya çıkabilmektedir. Özellikle akut akciğer hasarı olarak bilinen bazı klinik durumlarda akciğer nakli ihtiyacına kadar uzanan vaka bildirimleri paylaşılmıştır.
Günümüzde sigara bağımlılığının tedavisinde kullanılan iki tip farklı grup ilaç dışında, nikotin yerine koyma amacıyla kullanılan nikotin ciklet, pastil ve bantlar bulunmaktadır. Alternatif olarak akupunktur ve hipnoz tedavilerin başarılarına değinen bir takım çalışmalar bulunmaktadır ve uygulayan merkez sayısı da azınlıkta değildir. Tüm tedavi yöntemleri karşılaştırıldığında psikoterapi ile birlikte medikal tedavi kombinasyonu en başarılı yöntem olarak bildirilmiştir. Bazı ülkelerde uygulanan sigara bırakmayı para ile ödüllendirme uzun vadede bırakma başarısını etkilen başka bir yöntemdir. Etkin bir bırakma yöntemi uygulandığında, bırakma süresi üç ila altı ayı bulabilmektedir. Bırakmanın sürekliliğini sağlamak için bırakma, sonra kontrol ve psikolojik desteğe devam edilmesi genellikle bir yıl kadar önerilmektedir.
Sigara bırakma konusunda istekli ve kararlı kişiler yakınlarındaki aile sağlığı merkezlerinde ilgili aile hekimlerden, teşekküllü hastanelerde göğüs hastalıkları sigara bırakma polikliniklerinden veya alternatif tıp uygulamalarından destek alabilmektedirler.”
