DAÜ DR. FAZIL KÜÇÜK TIP FAKÜLTESİ ÖĞRETİM ÜYESİ DOÇ. DR. ÖZLEM ÜSTAY’DAN 14 KASIM DÜNYA DİYABET GÜNÜ AÇIKLAMASI
Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) Dr. Fazıl Küçük Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi ve Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı Uzmanı Doç. Dr. Özlem Üstay, 14 Kasım Dünya Diyabet Günü ile ilgili açıklamalarda bulundu. Doç. Dr. Üstay yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi:
“Diabetes Mellitus (Şeker Hastalığı) günümüzde en sık görülen metabolik hastalık olup, her geçen gün tüm dünyada artmaya devam etmektedir. “Diabetes” kelimesi ilk olarak 1425 yılında kullanılmaya başlanmış olup kökeni I. yüzyılda Kapadokyalı Yunan bir fizikçi olan Aretus’un tanımladığı “Diabainein”, yani idrar çıkarma anlamına gelmektedir. Daha sonra 1675 yılında Yunanca “Bal gibi” anlamına gelen “Mellitus” kelimesinin eklenmesi ile hala kullanılmakta olan “Diabetes Mellitus” idrarın şeker tadında ve kokusunda olmasını tanımlamaktadır.
Günümüzde ise esas olarak Diabetes Mellitus (DM), insülin salgılanmasındaki yetersizlik ya da insülinin etkisindeki veya insülin cevabındaki bir bozukluk sonucunda ortaya çıkan yüksek kan şekerinin yol açtığı birkaç grup kronik ve ilerleyici hastalığı tanımlamak için kullanılan ortak bir terimdir.
Hastalığın tanımlanmasından sonra bu konuda daha hızlı yol alınmış ve 1869’da Langerhans hücre kültüründe pankreas adacık hücrelerini göstererek kendi adını vermiştir. İlk kez bir hayvan pankreasının çıkarılarak incelendiği 1889 yılı ile tedavide çığır açacak çalışmaların da önü açılmış, sonunda 1921 yılında Dr. Fredrick Banting, asistanı Dr. Charles Best ile birlikte hayvan pankreasından insülin hormonunu pürifiye ederek 1923 yılında Nobel ödülünü almıştır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Dünya Diyabet Federasyonu (IDF) 1991 yılında, diyabet hastası milyonlarca hastanın tedavisini mümkün kılan Dr. Fredrick Banting’in doğum günü olan 14 Kasım tarihinin Dünya Diyabet Günü olarak kutlanmasına karar verilmiştir. 2006 yılında ise Birleşmiş Millet Genel Kurulu, diyabetin yaşam boyu süren ve major organ hasarları nedeniyle diyabetli kişinin yanı sıra ailesini, ülkesini ve dünyayı çeşitli risklere maruz bırakabilen bir hastalık olması nedeniyle 2007 yılından itibaren 14 Kasım’ın resmi olarak Birleşmiş Milletler Diyabet Günü de olmasını tanımıştır. Bu nedenle 14 Kasım olan hafta tüm dünyada Diabetes Mellitus farkındalık haftası olarak çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır.
Tüm dünyada Diyabet Günü mavi bir halka ile temsil edilmektedir. Mavi Halka, 2007’de dünya çapında diyabet farkındalığının sembolü olarak kabul edilmiştir. Mavi rengini gökyüzünden alan bu simge, tüm dünyada diyabet farkındalığı ve diyabete karşı beraber mücadele etmenin gerekliliğini ifade edecek şekilde kesintisiz bir halka şeklindedir.
En son 2019 yılında yayınlanmış olan Dünya Diyabet Atlasına göre dünyada 20-79 yaş arasındaki her 11 kişiden birisi DM tanısı olup toplamda dünyada 463 milyon diyabetik hasta bulunmaktadır, ancak her 2 kişiden birisi DM olduğunu bilmemektedir. Gelişmemiş ülkelerde ve sosyoekonomik düzeyi düşük bölgelerde DM sıklığı çok daha fazla bulunmaktadır.
DM kronik bir hastalık olduğu için uzun dönemde sebep olduğu komplikasyonlar açısından erken tanı ve tedavisi önem taşır. Diyabetik hastaların yaklaşık yarısı hipergliseminin neden olduğu kardiyak olaylar nedeniyle hayatını kaybederken, 1/3 kadar hasta böbrek tutulumu nedeniyle diyalize ihtiyaç duymaktadır. Bunların yanı sıra kronik hipergliseminin sebep olduğu görme bozuklukları, sinir tutulumu ve özellikle ayaklarda gelişen duyu kayıpları, tüm vücutta gelişebilen damar tıkanıklıkları, inme ve ampütasyona kadar ilerleyebilen bacak ülserleri ve yaralar hastaların yaşam kalitesini ileri derecede bozmaktadır. Endüstrinin gelişmesi, hazır gıda tüketiminde artış, giderek daha fazla masa başında geçirilen zaman, hareket azlığı özellikle genetik olarak bu hastalığa yatkın olan bireyleri daha fazla etkileyerek hastalığın ortaya çıkmasını hızlandırmaktadır. Bu nedenlerle eskiden daha çok yaşlılarda görülen Tip 2 DM veya erişkin tip DM giderek daha genç yaşlarda, hatta ergenlik döneminde görülmeye başlanmıştır. Hayatın istemsizce hızla aktığı bu çağda, gelecek nesillerin daha sağlıklı gelişebilmesi için durup bir bakmamız gerektiği, geleceğimiz için hayat tarzımıza yön vermeye çalışarak iyi birer örnek olmamız gerektiği kesindir. İşte bu nedenle 14 Kasım haftası tüm dünyada farkındalığı artırmak ve beraber mücadeleye ortak olmak için bir adım atalım. Gelin mavi halkanın bir ucundan da siz tutun.”
